GEERT-JAN VAN OOSTENDE
Beginpagina Beelden op de kaart>
Expositie Beelden op de kaart>
Naar kaart Verdronken land..>
Regionummer 20
Locatienummer 80
Locatie Verdronken land van Zuid-Beveland
.
Als op een zomeravond iemand jou, zittend aan de oever van een water dit voorleest,
‘Het zal wel door dat verdomde schrift komen met de drie teksten die ik niet op drift krijg, of uit het slik weet te trekken en dat, terwijl ik een boekenlegger kwijt ben waarop het label van ‘De Oude Mol’ staat, zo ontregelend kan het werken een kleinood als een breukvlak of pauzeknop waar je gebleven was met lezen, een strookje papier, meer is het toch niet maar ondertussen.
De verdronken tijd; ‘je ligt op de rug hoog boven je wordt een onbereikbare krijtstreep getrokken dwars over het overweldigend blauw in alle stilte en je denkt aan dat papieren bouwwerk wat je lichtjaren terug maakte, ‘Sikorsky’ je denkt kan tijd verdrinken in die onmetelijke veelheid aan herinneringen of lost ze in zichzelf op zoals die condens streep hoog boven je, ‘tijd’ als neerslag in slib of sediment als een geheugenatlas en vanuit dat diepe’ het spiegelbeeld vormt met wat daarboven je zo zichtbaar is, een wit zich oplossend geheugenstreepje niet meer niet minder even onbereikbaar als ‘het verdronken land van Zuid-Beveland’ wat aan je voeten diep onder water aanwezig is als tijdcapsule en wat jou door een ander te laten dobbelen binnen het project ‘Beelden op de Kaart’, dat mooie thema schonk met de vraag om in beeldende zin hier op te reageren een tintelend en prettig gevoel zo door het lot getekend deel uit te maken van al die anderen waar het lot hen iets anders heeft toebedeeld, het raakt me meer nog door de magie van het woord: ‘verdronken land’,
‘je denkt aan een helikopter, terwijl hoog boven je de witte lijn zich in het diepe blauw van de lucht heeft opgelost, terwijl aan je voeten waar het water kabbelend de oever raakt en onder de waterspiegel het ‘Verdronken land van Zuid-Beveland’ , het geschenk onzichtbaar aanwezig, de plek is waar je je bevindt bestaat uit evenzoveel verzopen land als de door zee verslonden stukken grond en waarbij de zee altijd de sterkste is wanneer ze niets ontziend toeslaat, de plek waar je nu bent en waar je nu naar kijkt waarvan je alleen het verzeept-groene wateroppervlak ziet, ontstaan door enorme vloeden in de mid-zestiende eeuw, een wijds gebied gevormd door stroomgeulen, ondiepten, slikken en schorren, het gebied zo dichtbij is bezaaid met verdronken dorpen als: Nieuwlande, Tolsende, Reimerswaal, Assenbroek, Kreke, Steenvliet, Hinkelenoord, Agger, Schoudee en zoveel ontzettend meer namen van verdronken plekken.
‘je staat in een beerput die je ooit in een nacht schoonde op verzoek van Jan Theys, toen nog amateur-archeoloog die s’avonds laat naar Benfica Ajax 72’ wilde kijken, de put waarin je de nacht tot het ochtendgloren zoveel als mogelijk materiaal wilde redden voor dat alles de ochtend vroeg zou worden weggevaagd door de slopers, van de benedenstad, met wat er uit dat deel van de stad is weggehaald uit die oude grond is voor een groot deel een geluidswerende wand randje stad aangelegd en je bedenkt dat over vijfhonderd jaren als de wand wordt gesloopt en er tot grote verbijstering archeologische vondsten zullen worden gedaan. Daar in de nachtelijke uren onder in de beerput stuitte je op zand en besefte je plotseling in de diepte van de put dat zich meer verleden boven je bevond aan historie dan wat daaronder aan zand en grind zichtbaar werd, de stuwwal die door een immense ijsmassa tergend traag ooit gevormd werd ijs ,ook weer water, met haar ongekende kracht soms gestaag soms verraderlijke en vermetel niet zo anders dan het water waar jij je nu bevindt en wat niets ontziend stukken land opeiste, de plek waar je de put schoonde vlak bij de Commanderij van st’Jan oude stadsgrond, de plek zo’n duizend jaar terug een hospitium, nu een koffiebranderij, chocolaterie en restaurant, waar op het pleintje ‘Hemels-bier geschonken wordt uit de eigen brouwerij, Ajax won toen met 2-0 in Lissabon.
In het ouderlijk huis, waar de zolder je wereld was met daar een uit een papieren bouwplaat geknipte en gelijmde helikopter, Sykorski! je speelt met het object een reddingsoperatie de watersnood na, de nachtelijke ramp van 53’, het huis waar je woonde hartje land schudde die beruchte nacht op haar grondvesten, de volgende ochtend, bericht na bericht via de radio met het groene kattenoog over iets enorms wat zich aan de kust had afgespeeld de St. Ignatiusvloed waar een immense vloedgolf grote stukken van de eilanden had verslonden, later in kranten zie je aanspoelde lijken van paarden, koeien met opgezwollen buiken omgekeerd op het water dobberend, mensen wanhopig op daken om hulp smeken, totale ontreddering en later berichten over doden en meer doden, rondom water alleen water en verdronken land, je loopt op de zolderruimte van het ouderlijk huis in Utrecht over een oud omgekeerd kleed met boven je de oude hanenbalken, waarover je wel eens lopend naar beneden keek en waar de schepen die je van papier bouwde vaak vanaf hoogte op de oceaan leken te varen, de Willem Barendts, walvisjager, Zwarte Zee de grootste sleepboot in die tijd, de Oranje’, Hr. Ms. De Ruyter een kruiser en andere die je je niet meer herinnert, je loopt met jouw Sykorski in de hand over het kleed, en hebt aan het papieren fragiele object een garentouwtje bevestigd waaraan je jouw ‘drenkeling’, een van stopverf gemaakt poppetje wat bungelend zo levensecht aan de rand van het kleed gebracht en gered wordt, je herhaald dit keer op keer terwijl je je voorstelt over de foto’s uit de kranten te vliegen die je in je opzoog met in wat je op die foto’s van boven zag aan verschrikkingen, je bent een ‘redder in nood’ en je vliegt over het tapijt keer op keer met dat mannetje tot, de helft van het kereltjestopverf doormidden breekt en de droom verstoort je op een omgekeerd versleten tapijt op de zolder met een bouwplaatje achterlaat.
Tot je daar liggend aan de oever van dat verdronken land beseft dat alles wat je geschreven hebt in sentiment verzopen is in een andere vloedgolf en wel die van woorden, geen sediment, noch slib of slik achterlatend als vruchtbare grond om over na te denken of in te vertoeven, eerder wat gemijmer over wat overspoeld is of verdronken, een krijtstreep hoog boven jou of het kinderspel, het spel met een papieren helikopter wat stopverf daar hoog in die altijd schemerige zolderruimte met die onbestemde geur van oud hout en stof, de held uit te hangen om dat wat onbereikbaar was een echte ramp te beleven maar wat je via het spel niet verder brengt dan de gedachte dat met alles wat voorbij gaat de herinnering in al haar breukvlakken dat het verdronken land waar jij je in gedachten bevond je even in de waan bracht om met een papieren droom de redder in nood te spelen,……..,’I haven’t seen you for a longtime ‘Sikorsky!
Geert-jan van Oostende
- Goeree OverFlakkee de polder Oosteinde onder Oude Tonge, in 1488 bedijkt, het eiland omringt door de Noord-zee het Haringvliet Grevelingenmeer het Volkerak-Zoommeer zout en zoet water, ontstaan door getijden verzwolgen veengebieden waar kleiafzettingen ontstonden, natuurlijke landaanwinning, plekken van eilanden, schorren en platen in de eind veertiende-eeuw bedijkt tot er eiland ontstond, nu zo’n honderd grote en kleine polders door mensenhanden aaneengesmeed, waar je nooit bent geweest, je familienaam terug gaat naar die plek rond einde vijftiende-eeuw en je beseft dat je deel bent van de grote getijdenatlas, ‘waar het water onsterfelijk maakt maar een andere rivier het water dit weer uitvaagt’, dat voelt niet onprettig en binnen het project jouw lokatienummer ’80 om voor ‘Beelden op de Kaart’, dat wonder weer te zien ontstaan en de magie van het platte vlak met een schaar en een tubetje lijm werkendnaar een ruimtelijk object, een bouwplaat!, weer te proeven, het ouderlijk huis, de zolder is deel van die geschiedenis.
.
.
.
.
.
.
.
.